Tuesday, October 10, 2017

ווען ניט דיין קול







ווען ניט דיין קול,
ווען ניט דיין פרישער אָטעם
צי גרינגער וואָלט
דען זיין דער עול,
דער וואָגל – מער געראָטן
פון קלאַנג צו וואָרט,
פון שפּראַך צו לשון,
וואָס מאַכט זיך שטום
נאָר אויף דער וואָר
ווערט ניט פאַרלאָשן?

דיין לוישפּער: "קום!"
דיין מילד גערייד,
דיין זינגען –
ווי וואָלט איך זיין
אָן זיי?
אַ האַנט אָן פינגער,
אַ בוים אָן צווייגן,
אַ געזאַנג אָן קלאַנג?..
אַ פויגל אין אַ שטייגל
פעסט געפאַנגט.

זומער, ווען ניט דער אסיען




זומער,
ווען ניט דער אָסיען
וואָלט איך דיך ליב געהאַט
אפילו שטאַרקער,
...
ווען ניט דער ווינטער
וואָלסטו אין מיר פאַרגעסן.
ווען ניט דער הימל
וואָלט איך דיר דאָ, גלײַך אויף דער קרקע,
פאַרשריבן אַלע מײַנע ערדישע אַדרעסן.


מע זאָגט אַז שטענדיק
טוסט זיך אומקערן צוריק
מיט הייסער זון
און וואו־ניט־וואו: מיט רויש פון שלאַקסן
און איך –
אַ צײַטווײַליק בלאָנדזשענדיקער זון
כל־זמן כ'בין דאָ
האָף איך ערשט ווײַטער וואַקסן


דײַן שיינע שוועסטער – פרילינג –
האָט כמעט
מײַן טיאָכקעניש באַוויזן אויסצוכאַפּן.
פאָרט האָב איך פלאַנק־און־פלינק
געשלאָגן בלאַט
מיט דיר,
מיט רײַפע צווײַג־און־בלעטער
יענעם לאַנגן טאָג דעם זאַטן.


ווען ניט דער אָסיען
וואָלט איך דיר דערציילט
ווי שטאַרק איך וויל מיט דיר
אַלץ ווײַטער פליסן.
נאָר ס'קומען שפּעטע שאַרלעך־רויטע טעג
פון ערב גרויסן פריר
און דו אויפסנײַ מײַן בלאָנדזשעניש
פאַריתומסט.


ווען ניט דער אָסיען...
.

דאס הארץ פארשטייט


דאָס האַרץ פאַרשטייט,
דער שכל טראָגט ניט אויס –
אַ בוים,
אַ שטיין,
און אויפן שטיין – אַ רויז,

...
אַ פויגל פליט פאַרבײַ
גלײַך ווי פון שטײַג אַרויס,
אַ חייה
זיך פאַרטײַעט,
קוקט גיריק אויגן אויס,


אַ מענטש שוין מאַט און מיד
קוים ברומט אָרויס
אַ ליד
און דאָך אין זײַן געזאַנג –
ניט לויז
איז דער פאַרלאַנג –


מחדש זײַן די טעג,
מקדש זײַן דעם וועג...


די צײַט איז קורץ – באַלד אויס,
נאָר חדווה ניט געוויין
זינגט הויך אין זײַן געביין:
אַ בוים,
אַ שטיין,
אַ רויז...


דער שכל טראָגט ניט אויס,
בלויז האַרץ טוט אַלץ פאַרשטיין.

הארץ און שטערן


דו שרייבסט פאר די, וואס זיינען דא מיט דיר


מורה נבוכים




ניט אַלץ. גלייבסטו, איז קלאָר,
ניט אַלץ האָט קלאָרן זינען –
זע, אויך אַליין די וואָר
פאַרפּלאָנטערט זיך דערינען
...
און ווייניק ווער פאַרשטייט
וואו אײַנעט און וואו אויסעט
אום פּסח – המנטאַשן,
אום חנוכה – חרוסת...

אַ לאַכעדיק געוויין,
אַ חשק אומגעוואַשן,
אויף שבועות – לעפל כריין,
יום־כיפּור גייט מען נאַשן –

אַ שטיקעלע כל־נדרי,
אינדערוואָכן – ווייניק פעט
פון שלאָגן ווידער, ווידער,
פון שלאָגן זיך על־חטא.

און דאָך, אויף על־פּי־כן,
מיט חן פון ווילדן לאַכן
צעשטשירעט מען ד ציין,
די וועלט זאָל נאָר ניט קראַכן, –

סײַ גר און סײַ מאַראַן,
און סײַ תּינוק־שנשבע
דערמאָנען זיך: עד כּאן,
ס׳אי צײַט צו ליינען קריאת־שמע.

וואו ביסטו, שטאָלצער מאַן,
מיר וואַרטן, וואו זשע ביסטו?
דאָס וואַרטעניש געשפּאַנט –
אין נעשה און אין נשמע.

ביז פּלוצים ווערט אַלץ קלאָר,
מיט ליכט פון טויזנט זונען
צעשפּילט זיך דער קאַיאָר,
דער ספק ווערט אַנטרונען

דער ניגון איבערבלײַבט
ווען לײַבן ווערן שוואכער
און אין זיכרון וואַכט
דער סודותפולער אחור

און אייביק נחת קלײַבט
דער אויפגעריכטער רצון
נשמהדיקע לײַב
איז גובר אַלע טראָצן

ניט אַלץ איז וויי־און־ווינד,
געווינענדיק דעם זינען,
אַ זקן ווערט אַ קינד
מיט לויב, ניט מיט קיין קינה.

.


פון כּיפּורים ביז פּורים




פון כּיפּורים ביז פּורים
איז דער וועג ניט צו לאַנג
צו כיפּורים נאָך פּורים
איז נאָך פאָלג מיך אַ גאַנג

...
פון ווידער דערווערט
ביז איבערגעקערט
און צוריק צו דעם ווערט
ציט זיך ס׳געזאַנג


און אפילו אויך דער
וואָס איז ווייט פון דעם קלער
דערשפּירט דעם געזאַנג
מיט חוש, מיט געהער


אַבי נאָר דער גאַנג
זאָל ניט ווערן אים באַנג
אבי נאָר זײַן קער
זאָל ניט זײַן קיין צעשטער


פון זײַן און פון ווערן,
פון קאָסמיש געהער,
פון הימליש געזאַנג
פון פּלאַנעטן־פאַרקער



 ערב יום־כּיפּור


ווען ניט דער זילבער קלאַנג פון דיין געלעכטער




ווען ניט דער זילבער קלאַנג פון דיין געלעכטער,
צי וואָלט מיין אייגן טאָן געוואָרן עכטער?
ווען ניט דער הויכער פלי פון דיין ישרנות,
צי וואָלט מיין ליד געקוועלט דען מיט עקשנות

צו דיר, צו דיינע ליבע, רונדע אָרעמס,
צו דיינע צפונס פון דער ווייט פון מיינע דרומס?
צו אַלץ וואָס מעג באַגליקן יעדן מענטשן
צי ער איז ווערט, צי ניט די וועלט צו בענטשן?

ווען ניט דיין קלוגער אויסגעבענקטער שמייכל,
צי וואָלט איך גאָר צו זיך אַליין דערגרייכן?
באַשיינט פון ליכט פון דיינע מילדע ווערטער,
צי וואָלט איך אויך אָן זיי געווען דערהערטער?

ווען ניט? ווען ניט? איך פרעג ניט נאָר רעטאָריש,
ווייל ליבע קאָן ניט בלייבן אַמאַטאָריש.

קוואַזי סאָנעט





געגאַנגען אַמאָל מיט זיך אין געוועט,
געוואָלט זיך פאַרמעסטן מיט גרויסע,
גענומען צו מײַסטרעווען זיך אַ סאָנעט
מיט היימישע יידישע אותיות.

"דווקא סאָנעט?" – טוט דער טאַטע אַ זאָג,
"דיין וועלט איז דען קאַרג דו זאָלסט וועגן
איר פרייד, איר געזאַנג, איר וויי און איר קלאָג
אײַנטאָן אין סאָנעטישן בעטל!?"

געווען דאַן נאָך יונג, אומגעשליפן און רוי,
געמיינט אַז דער טאַטע זיך חכמהט,
ווײַטער געשפּונען פון וואַסער און שטרוי
דעם צווייטן סאָנעטל און נאָך מער...

איצט ערשט פאַרשטאַנען, דער טאַטע האָט רעכט –
צו ענג ז'פאַר געזאַנג דער סאָנעטן געפלעכט.




Tuesday, October 03, 2017

שטערן... הארץ

.



די שטערן אָטעמען –
אָט האָפערדיק, אָט צאַרט –
אינצווישן שפע־רב
און צימצום.

עס קוקט אויף זיי און קוקט,
געשפּאָלטן האַרץ,
דערוועגט זיך ניט
צו גרילצן.

און בלויז צום טאַקט
פון טיפער שפּעטער צייט
עס טיאָכקעט אַלץ
און טיאָכקעט.

די שטערן  
וועלן נעלם ווערן באַלד
די בענקשאַפט –
נאָך ניט