אַ צווײַגל בעז

Vous créez un frisson nouveau.
Lettre à Charles Baudelaire de Victor Hugo, 1859.

זוך ניט קיין נײַעם פריסאָן
האַלט בעסער אויס דעם פאַסאָן
דעם אַלטן
זאָל דער מוח אפילו זיך שפּאַלטן
זוך ניט קיין נײַעם פריסאָן.

דו זע רק וואָס דו קאָנסט טאָן
מיט דעם גוטן סקאַרבאָווען טאָן.
דערהאַלט אים
אויף־צו־להכעיס דעם ווינטער דעם קאַלטן,
זע וואָס דערמיט דו קאָנסט טאָן.

קלײַב ניט קיין בלומען פון בייזס
מערניט אַ צווײַגעלע בעז
דעם ווײַסן
דו פאָרזיכטיק טו זיך אָפּרײַסן,
שטאָטס כאָווען בלומען פון בייזס.

און טאָמער שטעלט אָפּ זיך די צײַט,
פאַרנעפּלט ווערט אַלץ אין דער ווײַט,
פאַריתומט – 
טו באַגריסן דעם אורח וואָס קאָסיעט
ווען פּלוצים שטעלט אָפּ זיך די צײַט.

און באַגריס אים בלויז מיט אַ פײַג...
דאָס פויגל פאַרלאָזט באַלד די שטײַג
די ליבע
בעת דאָס צווײַגל בעז שעפּטשעט אַריבער:
דו באַגריס אים בלויז מיט אַ פײַג

Top of Form

На севере диком Ein Fichtenbaum steht

פאַרבענקטע עס שטייט אין דער ווײַטן אַ ווערבע.
זי טרוימט נאָך אַ פײַגנבוים ממעמקים.
ער האָט צוגעזאָגט אַזש פון דרייסיק־נײַן ערדן
איר ברענגען אויסלייזונג פון ווײַטע מרחקים.

דער פײַגנבוים שטייט אַ פארחושכט פאַרקלערטער:
"רבונו־של־עולם פאַרוואָס אַזאַ מכה?
פאַרוואָס זשע די וועלט אַזאַ איבערגעקערטע
 די נידער אין חושך, אין דער הייך – דממה דקה?"

ס׳אַ לידל אַן אַלטינקס, פון לאַנג אויסגעזונגען,
נאָר צאַפּלדיק פריש איז דער ווערבעס אַ ציטער,
איר יעטווידער שאָרך פון דער שטילקייט פאַרשלונגען,
דעם פײַגנבוימס טרער איז איר ווײַט־ווײַטער היטער.

דעם רעגן לכבוד

אַ וואָלקן אַ גרויער האָט פאַרלוירן זיין הימל

און קוקט אַלץ אַראָפּ און זוכט אַלץ דאָס בלימל,

וואָס האָט גריסנדיק וואַרעם און ליכטיק מיט שמייכל

געטראָפן אין האַרץ אים דאָרט טיף אין די הייכן.

ער קוקט אַלץ אַראָפּעט אויף לאָנקעס אויף גרינע

נאָר קאָן בשום־אופן ניט געפינען דאָס בלימל...

"וואו ביסטו, וואו ביסטו" – עס ווייען די ווינטן,

פאַרטראָגן דעם וואָלקן אַרויף און אַהינטער.

"וואו בין איך, וואו בין איך" – ענטפערט דער וואָלקן

"איך בין אָן דעם בלימעלעס שמייכל פאַרשאָלטן,

פאַרפאַלן, פאַרשטויסן, פון בענקשאַפט טו קוואַרן,

פון גרוי־ווייסן וואָלקן ווער איך אַ כמאַרע."

און עס נעמען זיך רינען פון אים הייסע טרערן

אַז דעם בלימלס געשמייכל זאָל מונטערער ווערן.

די לידער

די לידער
וועגן ליבע, וועגן לעבן, וועגן לידער

זיי אַלע
קלינגען און קלינגען און קלינגען

די קלאַנגען פון זייערע ליפן
הילכן, און זינגען
אַבי נאָר ניט כליפּען
וועגן ליבע, לעבן און לידער

און אויגן און אויערן
קלייבן און קלייבן און קלייבן
צונויפעט די קלאַנגען
אין זייערן עכאָ

אויף אַ רגע
פאַרצויבערט
געפאַנגען

געפנאַגען ניט מער --
אויף אַ רגע
און באַלד זיך קערנדיק ווידער

פאַרגעסן גלייך אַלץ
איבער טעגלעכן פיבער

פאַרטאָן און פאַרליאַפּעט
מיט לייב און מיט האַרץ --
אין ליבע,
אין לעבן,
אין לידער

ס'איז ווידער שפּעט

ס'איז ווידער שפּעט,

נאָר ניט פאַרשפּעטיקט

דער טרוים

די צערטלעכע

עסטעטיק.

ר'וויל גובר זיין

אי צייט,

אי רוים...

צו אַל די רוחות –

די פּאַטעטיק!

הילכט אויס 
שאַרף ציכטיק

די פּאָעטיק.

ס'איז שפּעטלעך,

אָבער ניט פאַרשפּעטיקט...

?ניט שוין

יאָיק

יאָיק

זינג זשע דיין יאָיק

פון ברייטע, פאַרשנייטע

רוימען און צייטן

געכאָוועט אין ווייסקייט

דעם נעכטנס געוויין

וואָס איז דאָאיק און רוי

זינג זשע דיין יאָיק

פון ווינטן וואָס ווייען

פּאַזע אייזבערגלעך

מיט שנייאיקע קרוינען

דערמאָן אויך דעם טרוים

דעם צאַפּל פון פרוי

זינג זשע דיין יאָיק

פון אָפּגאַנג דעם לאַנגן

פון נאַכטישן גלות...

פרעסט דער וואָלף אויפעט

דעם צאַרט שטאָלצן הירש

און דעם שניי בלוט באַטויט

זינג אויס דיין יאָיק

אָפּגעריסן בלעטל

ווען ניט דיין קול

מיט דיין געלעכטער

אינעם טרייבל

וואָלט אומגעהייער שווער

געווען פון דיר

אַזוי דערווייטיקט

בלייבן

אַ בלעטל

פון איר צווייגל

אָפּגעריסן

קאָן פאָרט

פון אַזאַ ראָסקאָש

ניט געניסן –

אָן האָפענונג אַ ברעקל

צו דערהערן

איר צווייגלס לויטער קול

דעם עכטן,

איר האַרציק נאָענטן

געלעכטער

לייענענדיק וועלוולס לידער

דאָס האַרץ – הָאָרץ
הלב – דער לייב
דאָס בלוט איז בולט

רויט
האדמה
איז אונדזער ערד
לחיים ביז צום טויט.

באשר באַשערטקייט –
ליכט איז קלאָר;
בעת קיל ווערט קל –
ויהי אור!

אַז דורך איז שווער
גאָר אָן אַן ערך –
נעם שברי דרך
מיט זיך מיט.

 יהודי – ייד
טאָר ניט זיין מיד:
הָאָרץ – האַרץ
הלב – דער לייב
אפילו ווען דו קאָנסט ניט –
גלייב,
לעבן – ליָד
אַ ליד

15טן פעברואר 2015

אן אנדערער זאל זינגען פרומע לידער

אַן אַנדערער זאָל זינגען פרומע לידער
און לויבן דעם באַשעפער אָן אַ שיעור
דו, זינג ווי פרייער פויגל קידער־ווידער
אַ ליד וואָס לאָזט זיך פליסן ווי אַ שיר

ניט אייל זיך איבערשאַלן די טרומייטן
זאָלן זיי הילכן שטאַרק און ווייט און ברייט
דו, טו דיין גאַנג דעם אייגענעם באַגלייטן
מיט שטילער האַרץ־נגינה פון דער פלייט

און ווען עס דאַכט צו־מאָל: ניט אויסגעפידלט...
געפעלשט, צי וואָס? פאַרמאַכן צייט די קלייט!..י
וועט אייבערשטער אַליין דיר שענקען ניגון
צונויפצופּאָרן ווייטאָגן מיט פרייד

נאָנטשאַפט

ווען די נאָנטשאַפט ווערט
טיפער פונעם דנאָ
מישן זיך צונויף
רעגנבויגנס
פאַרבן

און קיין פרעמדקייט מער
שוין ניטאָ,
ניטאָ
בעת פון זאַנגען זאַטע
ווערן רייפע גאַרבן

און אַיעטוויד זאַנג
פילט דיך אָן
מיט ליכט
און אַיעטוויד גאַרב
מאַכט דיין דעכען
מונטער

און צו אַל־די רוחות
דאַן פאַרשווינדט,
פאַרשווינדט
ס'גלייכגעוויכט

ווען דער טיפקייט
פון דער נאָנטשאַפט
גיסט זיך אונטער

"Closeness", painting by Natalie Holland

משיב הרוח

דעם גייסט וועט אומקערן דער ווינט

וואָס הוליעט לעבעדיק אַצינד

איבער די בערג, איבער די קעפּ,

פאַרטשעפּעט מיידלס שוואַרצע צעפּ

און ווידער קערט זיך אום אַהיים

וואו שמייכל דעקט־צו דעם געוויין,

וואו ווייטער ווייען ווערט ער קראַנק,

בלויז בלאָזן טוט ער טעמפּ אין קאַרק

און אַלץ וואָס פלעג זיין פרעך און ווילד

ווערט איינגעשטילטערהייט גאַנץ מילד

און אויפן קאָפּ די האָר ניט רייס

דער ווינט וועט אומקערן דעם גייסט

ביז ס'וועט די זעלבע אַלטע שפּיל

זיך אָנהייבן איבעראַנייס.

צאַרטקייט מיט ממשות

סאַראַ מאָדנער זיווג: צאַרטקייט מיט ממשות,

שטייפער רצון מיט אַ ווייכקייט אָן אַ ברעג...

אַקסל, נאַקן... האָר – ווילד צעפּאַלאָשעט

און אַ חלום וואָס פון שלאָף דיך וועקט...

סאַראַ גרויסע ליכט און סאַראַ ווייטיק,

וואָס אויף שפּעטער ווערט פאַר אונדז פאַרגרייט,

נאָר דערווייל, מיין האַרץ, ניט וויין, איך בעט דיך,

קום מיט מיר זיך טובלען אין דער פרייד. –

אין דער פרייד פון זיין איר אויסגעוויילטער

כאָטשיק אויף אַ טאָג, אויף צוויי, אויף דריי...

ס'קאַפּען טראָפּנס שווייס ווי טראָפּנס ים דערפרייטע

איבער כוואַליעס אויסגעבענקטע אויף דער פריי.

סאַראַ מאָדנער זיווג? – ניין, ס'איז גאָרניט מאׇדנע,

ניט אומזיסט דאָך שאַפן מיר אַ גראַם

מיטן שווערן גליק, וואָס ביידן אונדז לאַגאָדנע

פירט צונויף – אי הייס, אי מילד – צוזאַם.

צו גאַסט אין מאָסקווע

אַ גרוס דיר, מאָסקווע ברייט און ווייט צעכראַסטעטע,

אינמיטן ווינטער כ׳טראָג דיר־צו אַ פרילינגדיקן גרוס

אין אָנבליק פון בנינים דיינע פרעך און גראָב פאַרקאַסטנטע

נעמט ווידער שלאָגן טיף אין מיר דער קינדערישער פּולס

און אויף די גאַסן דיינע ברייט און ווייט צעמאָסטענע

מיט געסלעך קרומע, ליקלעך טעמפּע אָן אַ שיעור

כ׳שפּאַן מונטער, כאָטש איעדער שפּאַן וועט קאָסטן מיר,

נאָר אויך מיין טראָט שענקט דיינע שנייען אַ צעפריר

זיי האָבן מיך דערקענט, פאַרברודיקטע סוגראָבעלעך

צעלאָזנדיק זיך ביסלעכווייז טראָץ אָנזאָג אויף די פרעסט

אַ שפּערל גריסט מיך יאָדערדיק באַהאַלטנדיק אין שנאָבעלע

אַ דאַרינק טרוקן צווייגעלע – אַ ציגל פאַר זיין נעסט.

 — — —

און איך פאַרמאָג, קין הרע ניט,

שוין מערער ווי איין נעסט

ווייט פון דער שטאָט פאַרפראָרענער

וואו איך פלעג זיין אויף קעסט...

אין האַרצן פרילינג האָרעוועט,

אין קאָפּ – געדאַנקען־דריי,

אונטער די פיס – אַלץ חרובער  

דער סקריפּענדיקער שניי...